Sarkazm to dość charakterystyczny typ wypowiedzi, z którym mamy styczność praktycznie na co dzień (w domu, w szkole, na uczelni, w biurze, w pracy, na ulicy, w sklepie, itd.). Ma za zadanie kogoś urazić, podciąć mu skrzydła oraz sprawić, że dana osoba poczuje się lekko pokrzywdzona i mniej ważna. Rozpoznanie wypowiedzi sarkastycznej nie powinno być zbyt trudne, chociaż niektórzy z nas mają z tym spore problemy. Jeśli będziemy umieli sobie z tym radzić zawsze możemy zacząć bronić swoich racji i “odgryźć się” celną ripostą. Sarkazm ma na celu skrytykowanie drugiej osoby, a niekiedy wręcz jej wyśmianie. Oczywiście nie w każdym przypadku wygląda to tak samo, dlatego dużo zależy od naszego podejścia do tematu oraz od relacji, które wiążą nas z naszym rozmówcą.
Sarkazm – co należy o nim wiedzieć?
Sarkazm trudno pomylić z jakimś innym typem wypowiedzi, chociaż musimy zachować pod tym kątem szczególną czujność, aby przypadkiem nie wyjść na osobę, która nie dysponuje poczuciem humoru i jest potocznie uważana za “sztywną”. Sarkazm ma wiele wspólnego z byciem nieuprzejmym i niemiłym, a najczęściej stosują go osoby, które chcą się poczuć ważniejsze i zyskać odrobinę poważania w gronie rówieśników czy też współpracowników. Coraz częściej można spotkać się ze stwierdzeniami, że z sarkazmu korzystają osoby o nieco wyższym ilorazie inteligencji.
Sarkazm – kilka przykładów
Warto w tym miejscu pochylić się nad kilkoma przykładami sarkazmu, tak abyśmy mieli pewność z czym konkretnie mamy styczność i jak rozpoznać omawiany typ wypowiedzi. Nie jest to zbyt trudne, dlatego też dużo będzie zależało od naszego poziomu skupienia oraz uwagi z jaką przysłuchujemy się słowom wypowiedzianym przez rozmówcę. Typowe przykłady sarkazmu to:
- podkreślenie absurdu zaistniałej sytuacji – ma to na celu wskazanie wspomnianego wyżej absurdu. Pozornie możemy zgadzać się ze słowami wypowiedzianymi przez drugą stronę, ale zaczniemy mówić o nich dość ironicznie,
- odwrócenie rzeczywistości – ten typ sarkazmu ma na celu zwrócenie uwagi na to, że wypowiadane słowa nie mają nic wspólnego z rzeczywistością (w rzeczywistości jest zupełnie inaczej – np. mówiąc, że nie mamy z tym żadnego problemu i nigdy nie układało się u nas lepiej w głębi duszy czujemy się bardzo źle i mamy o coś pretensje),
- przewidywanie zdarzeń, które będą miały miejsce w przyszłości – sarkazm jest stosowany wtedy, gdy zaczęliśmy coś przewidywać i dana sytuacja rzeczywiście zaistniała w przyszłości,
- podkreślenie oczywistości – podkreślamy wyjątkowo oczywiste stwierdzenie.
Jak widać sarkazm występuje pod wieloma ciekawymi postaciami, dlatego przydałoby się poszerzyć na ten temat wiedzę i skupić się na tym, aby nauczyć się go rozpoznawać. Przyda nam się to np. w nowym towarzystwie. W ten sposób szybko wyczujemy, czy dana osoba traktuje nas poważnie i nas lubi, czy też może chce nas wyśmiać i odrobinę upokorzyć.
Sarkazm – jak na niego reagować?
Nie zawsze zdajemy sobie sprawę z tego, ze sarkastyczne wypowiedzi są skierowane w naszym kierunku, a zebrane towarzystwo zaczyna się z nas lekko podśmiewać. Jeśli będziemy wiedzieć na czym konkretnie polega sarkazm i na jakie rodzaje się dzieli nigdy nie damy się zaskoczyć i z każdej sytuacji wyjdziemy obronną ręką.
Na sarkazm można reagować bardzo różnie. Najważniejsze jest to, aby zareagować od razu. Najlepiej, gdy zrobimy to z humorem, tak aby druga osoba wiedziała, że nas to nie zabolało, ale jednocześnie nie może uzyskać nad nami żadnej przewagi. Jeśli pozostawimy sarkastyczną wypowiedź bez odzewu może to oznaczać, że się na nią zgadzamy i nie mamy zbyt wysokiej samooceny. Oczywiście nie reagujmy zbyt gwałtownie, gdyż może to prowadzić do niepotrzebnych kłótni lub słownej agresji. Zawsze lepiej wyjaśnić zaistniałą sytuację między sobą, niż rozstrzygać ją przy całej rodzinie, współpracownikach lub klasie. Na sarkazm odpowiada się celnymi ripostami, nad którymi nie możemy jednak zbyt długo myśleć. Istotne jest to, abyśmy nie przejmowali się takimi wypowiedziami, nie załamywali się i nie okazywali swojej słabości. Druga strona może to szybko wykorzystać.
Sarkazm – jak rozpoznać go u siebie? Na co zwrócić szczególną uwagę?
Pamiętajmy o tym, że sarkazm może dotknąć nie tylko nas samych, ale też to my możemy wypowiadać się sarkastycznie w gronie najbliższych lub wśród swoich znajomych (często nieświadomie i nie zdając sobie sprawy z powagi sytuacji). Na całe szczęście nie powinniśmy mieć większych trudności z tym, aby rozpoznać u siebie występowanie sarkastycznych wypowiedzi. Zwróćmy uwagę m.in. na:
- nasze kontakty z bliskimi (rodziną oraz znajomymi) – czy, aby na pewno nie sprawiamy komuś przykrości z uśmiechem na ustach i nie rozmawiamy z nim tylko po to, aby pokazać swoją wyższość i go wyśmiać,
- podejście innych osób – jeśli inni będą nas prosić o wsparcie lub radę możemy mieć pewność, że nie korzystamy zbyt często z sarkazmu i jesteśmy lubiani,
- wypowiadane przez nas słowa – z sarkazmu możemy korzystać świadomie i może nam to sprawiać ogromną frajdę. Nie ma w tym nic dobrego, gdyż w ten sposób możemy skrzywdzić drugiego człowieka,
- poszanowanie uczuć innych osób,
- liczbę przyjaciół oraz znajomych – jeśli jest ich stosunkowo niewiele może to oznaczać, że jesteśmy osobami sarkastycznymi.
Istotne znaczenie może mieć również to, czy ludzie na pewno rozumieją sens wypowiadanych przez nas słów. Stosując sarkazmy musimy mieć na uwadze to, że nie każdy jest w stanie skutecznie je wyłapać, przez co możemy mieć problemy z tym, aby porozumieć się z innymi osobami i zbudować z nimi swobodną relację.
Często za osoby sarkastyczne uważa się także te osoby, które nie boją się mówić tego, co w danej chwili myślą. Oczywiście można to robić na wiele różnych sposobów, ale jeśli własne zdanie wypowiadamy z wyższością może to oznaczać, że stosujemy sarkazm. Najlepiej porozmawiać na ten temat z bliskimi i zastanowić się wspólnie nad tym jak to wygląda w rzeczywistości i jak ludzie czują się w naszej obecności (czy np. lubią z nami przebywać i rozmawiać).
Sarkazm – krótkie podsumowanie
Sarkazm to jeden z najbardziej charakterystycznych typów wypowiedzi, z którym stykamy się prawie na każdym kroku (głównie w domu, w pracy, na ulicy, w sklepie, na uczelni czy też w szkole). Możemy paść “ofiarą” osób sarkastycznych lub też sami korzystać z tego typu wypowiedzi.
Sarkazm ma za zadanie kogoś urazić, pokazać mu jego słabość lub też nawet lekko wyśmiać drugą osobę. Często kojarzy się to z osobami niemiłymi i nieuprzejmymi, które chcą zabłysnąć w towarzystwie i poczuć się nieco ważniejsze.
Co ważne sarkazm możemy obecnie podzielić na wiele różnych rodzajów. Oto kilka popularnych przykładów, z którymi stykamy się na co dzień: przewidywanie zdarzeń (przewidywaliśmy pewną sytuację i faktycznie takie coś nastąpiło), podkreślanie oczywistości (podkreślenie oczywistego stwierdzenia), podkreślanie absurdu (pozorna zgoda z wypowiedzią innej osoby, lecz jednocześnie zaczynamy się do niej ironicznie odnosić) lub odwrócenie rzeczywistości (wypowiadane słowa nie mają nic wspólnego z tym co aktualnie czujemy).
Rozpoznawanie sarkazmu nie powinno być dla nas niczym trudnym, lecz należy wiedzieć jak na niego reagować. Warto robić to rozsądnie i bez zbędnej agresji. Najlepszym rozwiązaniem jest odpowiadanie na szybko (przy pomocy celnych ripost), tak aby druga osoba nie mogła zdobyć nad nami żadnej przewagi. Absolutnie nie możemy się takimi wypowiedziami przejmować oraz załamywać.
Zwróćmy również szczególną uwagę na to, czy aby na pewno my sami nie jesteśmy osobami sarkastycznymi. Przeanalizujmy nasze kontakty z bliskimi i znajomymi, podejście innych osób, wypowiadane przez nas słowa lub własne odczucia. Sarkazm może nam utrudnić budowanie swobodnych relacji z innymi osobami.
